لی لیث، که در ادبیات تلمودی نخستین همسر آدم معرفی شده است، در استورهها و فرهنگ عامه یهودی، همچون ماده دیوی توصیف شده که دشمن کودکان نوزاد است و شبها به گشت و گذار و شکار میپردازد . هرچند ممکن است که برخی از خصایل و اعمال این ماده دیوها و موجودات خیالی شبیه به آل باشند، لیکن شخصیت و خصوصیات آنها بیشتر با «اُمّالصِّبیان»، ماده دیوی که نوزادان و کودکان را میرباید، مطابقت دارد. بعضی آل را با بختک یا فرنجک یکی گرفته و بینی او را مانند بختگ، گِلی توصیف کرده‌اند.
بَختک، که آن را «بینی گِلی» هم مینامند، به صورت دیوی سهمناک در شبها بر خفتگان پدیدار میشود و چون کوهی روی سینه آنها میافتد. شخص خفته فقط با گرفتن بینی او میتواند از آزارش رهایی یابد. آقاجمال خوانساری در کتاب عقاید النساء، معروف به کلثوم ننه، بینی آل را مانند بختک گلی ذکر کرده و در وصف او چنین نوشته است:
آل به شناختن بود مشکل،
گیس او سرخ و بینیاش از گِل،
گر بینی بگیر بینی او،
تا ز زائو جگر ندزدد و دل
بختک را دیوسِتَنْبه، یعنى عفریته ، یا مادینه دیوی به شکلى مهیب، و ترسناک و زیانبار تصور کرده‌اند که پیکری سیاه و از قیر دارد.
مردم ایران این مادینه دیو را از روزگار باستان مى‌شناخته‌اند و او را به نامهای گوناگون مى‌خوانده‌اند. در لغت‌نامه‌های فارسى به شماری از نامهای بختک اشاره شده است : بخت، بَرخَفْج، خَفج، خُفْتَک، بَرفَنجَک، دَرْفَنْجَک اِسْتَنبه یا دیوسِتَنْبه، سکاچه، کَرَنجو، بوشاسْب.
